NHỮNG HÌNH THỨC MÊ TÍN THỜI KINH TẾ THỊ TRƯỜNG - P1

Mê tín là một thuộc tính của con người, đã có từ khi con người sống thành quần thể. sự sợ hãi trước những hiện tượng thiên nhiên không giải thích được đã khiến cho óc mê tín phát sinh. Từ đó, các hình thức tín ngưỡng ra đời.

Để phân định thế nào là mê tín thật không đơn giản. Tuy nhiên, mục đích của bài viết này chỉ là dề cập đến nạn mê tín theo ý nghĩa phổ cập, đại chúng nhất.

Nạn mê tín hiện nay vốn kế thừa từ các giai đoạn trước, cụ thể là thời điểm 1975 - 1986 và nạn mê tín trong giai đoạn này vốn cũng biến tướng từ trước ngày giải phóng. Do đó, điểm lại tình trạng mê tín trước 1975 cũng có thể giúp cho người đọc có một ý niệm tổng quát về sự hình thành và phát triển của một thứ “siêu thị tâm linh” hiện đang tồn tại trong nền kinh tế thị trường. 

Có một thực tế là ranh giới giữa mê tín dị đoan không phải lúc nào cũng rạch ròi, minh bạch. Một số khoa học cổ xưa còn lưu truyền cho đến nay như tử vi, tướng số, phong thủy, địa lý... nếu cho là mê tín, ắt sẽ gặp phải những phản bác, minh chứng quyết liệt. Một số hiện tượng siêu hình, linh hồn chẳng hạn, vẫn còn là vấn đề gây tranh cãi. Những người tin vào sự tồn tại của linh hồn chắc chắn sẽ không chấp nhận mình là mê tín, mà lập luận rằng chẳng qua khoa học chưa có phương thức đúng đắn để tiếp cận, chứng minh. Nhưng người duy vật thì thẳng thừng bác bỏ, cho rằng linh hồn chẳng qua chỉ là tên gọi của một thứ “bức xạ tàn dư” mà mỗi người đều có. Đặc điểm của bức xạ này là mạnh lên gấp ngàn lần sau khi con người chết đi. Đồng thời nó có thể dung chứa một số lượng lớn thông tin trên nhiều lãnh vực về người đó. Như vậy, nếu người duy tâm xác quyết rằng trong việc tìm mồ mả, chính linh hồn người chết đã mách bảo cho một người có khả năng thấu thị về một số chi tiết liên hệ đến bản thân, thì giới duy vật lại cho rằng, chẳng qua, vô thức của một số ít người có khả năng “đọc” được những thông tin dung chứa trong “tàn dư bức xạ”, và “thông báo” cho tiềm thức được biết. Chẳng ai chịu ai. Có điều, cả hai khuynh hướng, cho đến nay vẫn chỉ là suy diễn trên cơ sở một số lập luận, và chưa có một khuynh hướng nào được chứng minh bằng khoa học thực nghiệm.

THỊ TRƯỜNG TÂM LINH THỜI KINH TẾ THỊ TRƯỜNG.

Từ khi đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, sự phát triển của các thành phần kinh tế, đặc biệt là kinh tế tư nhân đã làm phục hồi và nảy sinh một số tín niệm gắn liền với quan điểm của mỗi người. Nó trở thành bình thường đến độ không còn ai xem là mê tín mà là những hành động cần thiết. Có thể chia ra các hình thức phát sinh từ nhiều nguồn như :

A) Từ phong tục, tập quán : như mở hàng, đốt vía- còn gọi là đốt phong lông, xem ngày lành tháng tốt với những việc nên hay không nên làm trong ngày. Lịch sách với ngày giờ âm lịch, với các "trực” như Trừ, Định, Mãn, Khai v.v... được giới kinh doanh tuân thủ nghiêm túc. Ngày giờ xuất hành cũng vậy, Trước khi bước chân ra khỏi cửa, người ta nghiên cứu kỹ bổn mạng, xem thuộc “hành” gì, hạp hay khắc với giờ nào. Đầu năm 2005, đã xuất hiện thêm dịch vụ xem ngày tốt xấu trên mạng với phí tổn chỉ có 2 nghìn đồng. Mỗi ngày, có đến hàng ngàn khách gọi đến cho thấy dịch vụ xem ngày tốt xấu đã trở thành một nhu cầu thực tế ngày càng đắt khách.

Tục đốt giấy tiền vàng bạc cũng là một tập quán đã có tự lâu đời, biến thái theo sự phát triển của xã hội. Hàng hóa đốt lên gởi xuống cho “cõi dưới”, gồm cả đô- la âm phủ, nhà cao tầng, xe máy, ô-tô, kẻ hầu người hạ... Nếu sinh hoạt ở cõi dưới cũng chẳng khác gì trên dương thế này, nghĩa là cũng có ăn chơi, hưởng thụ, thì đúng là... chết sướng hơn. Ai cũng hiểu như vậy, nhưng đã là tập quán thì cứ thế mà theo, chẳng có gì thắc mắc.

Một trong những hình thức tín ngưỡng biến tướng một cách bát nháo nhất là hoạt động lên đồng. 

Những ông Hoàng, bà Chúa, các Cô, các Cậu được nhân cách hóa đến mức dung tục, có lẽ để cho gần gủi với con người hơn. Ông Hoàng Mười chỉ thích sâm- banh, đến “giá” của ông thì nhất định phải có thứ rượu đó. Ông Hoàng Bảy thì không chỉ nghiện hút mà còn thích cả “choác” nữa. Cô Ba, mỹ danh Phù Dung tiên tử thì đích thị là thánh tể của dân nghiện ma tuý. Còn cô Bơ, có người đoan quyết rằng chính là hiện thân của... Thoại Ba công chúa. Cô “lậm” nặng vào một mối tình dang dở nên lần nào “lên” cũng khóc sướt mướt v.v... Hình thức tín ngưỡng dân gian này đã được cải sửa cho phù hợp với thời đương đại. (còn tiếp...)